XX. mendearen lehen erdian idatzitako antiutopia (edo distopia) ospetsuena dugu 1984 eleberria. Estatu
nonahikoak nahitaez betearazten dizkie legeak eta arauak alderdi totalitarioko kideei, doktrinamenduaren,
propagandaren, beldurraren eta zigor kupidagabearen bitartez. Eleberri honek eman zien sarbidea gerora hain
ezagun bihurtutako hainbat kontzepturi, hala nola diren Anaia Handia, 101. gela, pentsamenduaren polizia eta
hizketa berria, hots, ingelesaren egokitzapen bat, lexikoa murriztu eta eraldatzen duena -hizkuntzan ez
dagoenik ezin da pentsatu-. Hainbaten iritziz, agerikoak dira egungo gizartearen eta 1984koaren arteko
antzekotasunak, eta hala esaten da jadanik gizarte orwelliarrean bizi garela, jokabide totalitario eta
zapaltzaileak gauzatzen direneko gizartean, alegia. Egundokoa izan da, alde horretatik, eleberriak gaur egunera
arte izandako eragina, Aldous Huxley-ren Bai mundu berria edo Ray Bradbury-ren Farenheit 451 eleberrien
adinakoa edo baita, ziurrenik, handiagoa ere.
Winston Smith dugu pertsonaia nagusia (Winston izena Winston Churchill-ekin dago lotua eta Smith
deitura, berriz, deiturarik arruntena da ingelesen artean). Winstonek Egiaren Ministerioan egiten du lan (lau dira
Ministerioak: Egiarena, Maitasunarena, Bakearena eta Oparotasunarena), eta haren egitekoa Historia etengabe
berridaztea eta heroiak asmatzea da. Londresen bizi da balizko 1984. urtean. Garai hartan hiru
superpotentziatan dago banatua mundua: Eurasia (neoboltxebismoa), Ekialdeko Asia (heriotzaren adorazioa) eta
Ingsoc (“sozialismo ingelesa”).
Haren existentzia bera zalantzazkoa izanik ere, Anaia Handia da buruzagi bakarra, gizartearen begiralea,
jainkoa eta epaile gorena. Berak haragitzen ditu Alderdiaren idealak, alderdi bakar eta ahalguztidunarenak,
etengabe begira baitago eta haren kide izan behar baitute pertsona guztiek, proletarioek izan ezik, horiek ez
baitute eskubiderik ere eta Poliziak ez baititu ia begiratu ere egiten: aukera ematen zaie askatasun intelektuala
izateko, ez baitute intelektorik ere".
Hiru urte emango ditu ministerio horretan lanean eta jabetzen da egiten duen lana bere gobernuaren
fartsa handiaren zati bat besterik ez dela. Hala, neska gazte errebelde batekin maitemindu eta ahal bezala
ekiten diote erresistentziari. Alferrik, ordea. Mendean hartuko du Winston ere sistemak eta halaxe helduko gara
amaiera tristera. Hantxe dago Winston taberna batean telebistari begira, berri manipulatu bat entzuten: “Gin
usainezko malko bana isuri zitzaion sudurraren alde bietatik. Baina ongi zen, ongi zen guztia, borroka
amaiturik zen. Irabazi egin zuen bere buruaren kontrako borroka. Maite zuen Anaia Nagusia”.
Aparteko iruzkina merezi du eleberriaren eranskin gisa eskaintzen zaigun Hizketa berriaren printzipioak
izeneko atalak. Zehatz-mehatz azaltzen zaigu zertan datzan arestian aipatu dugun lexikoa murriztu eta
eraldatzeko helburua eta horren nondik norakoa. Hala, banan-banan esplikatzen da zertan datzan hizketa
Literatur itzulpena hedabideetan - EIZIE
berriaren maila edo hiztegi (A, B eta C hiztegiak) bakoitza. Euskarazko bertsio osoan itzultzailearen lana sumatu
ere egiten ez badugu (eta horixe da seinalerik onena), azken atal honetan bai, sumatu egingo dugu eta onerako
gainera, lan txukuna egin baitu atal honetan, bereziki; hizketa berriko kategoria gramatikal berriak, lexikomoldaketa
berriak eta enparauak lehenengo batean ulergarri suerta daitezen.
Bada, azkenik, azken atal honetaz, ñabardura garrantzitsu bat egin beharra. Iraganean hitz egiten da
hizketa berriaz, bai eta hizketa berria finkatzeko egutegiaz ere. Pentsa dezakegu, horrenbestez, hizketa berria
ez dela jada existitzen. Eta era berean pentsa dezakegu, ziurra ez bada ere, hizketa berriaren porrotarekin
batera, helburu nagusiak ere porrot egingo duela, edo haren aurkako borrokan esperantzak baduela lekurik.
Halako zerbait iradoki nahi ote zigun Orwellek?
George Orwell, seudónimo de Eric Arthur Blair (Motihari, India, 25 de junio de 1903[1] [2] - Londres, 21 de enero de 1950), fue un escritor y periodista británico, cuya obra lleva la marca de las experiencias personales vividas por el autor en tres etapas de su vida: su posición en contra del imperialismo británico que lo llevó al compromiso como representante de las fuerzas del orden colonial en Birmania durante su juventud; a favor de la justicia social, después de haber observado y sufrido las condiciones de vida de las clases sociales de los trabajadores de Londres y París; en contra de los totalitarismos nazi y soviético, tras su participación en la Guerra Civil Española.
Orwell es uno de los ensayistas en lengua inglesa más destacados del siglo XX, y más conocido por dos novelas críticas del totalitarismo estalinista: "Rebelión en la granja", y "1984" (la cual escribió y publicó en sus últimos años de vida).
Testigo de su época, Orwell es en los años 30 y 40 cronista, crítico de literatura y novelista. De su producción variada, las dos obras que tuvieron un éxito más duradero fueron dos textos publicados después de la segunda guerra mundial: «Rebelión en la granja» y, sobre todo «1984», novela en la que crea el concepto de «Big Brother» que desde entonces pasó al lenguaje común de la crítica de las técnicas modernas de vigilancia.
El adjetivo «orwelliano» es frecuentemente utilizado en referencia al universo totalitarista imaginado por el escritor inglés.
